गुरुवार, २४ जुलै, २०१४

नाते



होडीस ना कळावे डोहास काय छळते
स्थितप्रज्ञ शांत वरुनी अंतस्थ काय सलते …

वाऱ्यास का नसावा थारा कुठे जरासा
प्रश्नास ह्या धरुनी हलकेच पान हलते …

"स्पर्शेन आज नक्की " विश्वास ये कुठूनी
आकाश शोधण्याला खग रोज उंच उडते …

लाभे खरा ज्वलंत प्राणातला निखारा
श्वासातले धुमारे जपण्यात वेळ खपते ….

मातीत राख विरता उमलून फूल यावे
डोहास थेंब सांगे "नाते असेच असते  "…


- श्रीधर जहागिरदार
२४ जुलै २०१४

गुरुवार, १२ जून, २०१४

प्रेषित




त्याचं  'नुसत' असण
सहन होत नाही त्यांना
कारण त्यांना घेता येत नाही
निर्णय …त्याच्या  स्थानापन्नतेचा (म्हणे !)
खर तर अंदाज  त्याच्या विपन्नतेचा …
प्रथम दर्शनी न्याहाळतात
त्याच्या "नुसते" पणा भोवतीचे
पोषाखी आवरण:
निमुळत्या लेंग्याचे आखूडपण /
धोतराच्या सोग्याची लांबी /
सदऱ्याच्या  कापडाचा पोत,
कपाळावरील टिक्याचा रंग, आकार, ठिकाण
आणि मांडतात आडाखे
त्याच्या सभ्यता-संस्कृती चे
आणि परस्पर ठरवतात कळप त्याचा !
कळपाविना 'नुसतं' असण
मान्य कां नसाव यांना ?
कळप- निरपेक्ष स्वागताचे वाण
बसत नाही त्यांच्या स्वागत यंत्रणेत ….
 ३
हळूच विचारतात नांव,
आडा सकट !
नुसत्या पोहरयावरून
समजत नाही त्याचं नेमकं पाणी….
आणि मग ते निश्चित करतात
मनातल्या मनात त्याच्या विचारांचा घाट,
तो  काही बोलण्याआधीच !
खड्ग परजायचं कि फूल सजवायचं
हे ठरवायचं असत त्यांना,
काही ऐकण्या आधीच !!
आणि
शोधत रहातात काही भौगोलिक संदर्भ
त्याच्या घामाच्या दर्पातून, वस्त्र मालिन्यातून
दगडा काट्यांनी सोलपटलेल्या
अनवाणी पायातून ठिबकणाऱ्या रक्त थेंबातून,
'नुसत्या' जखमांनी मन द्रवत नाही त्यांच, 
जिवंत ठेवलेले असतात त्यांनी मनांत
बरबटलेले शिलालेख संस्कृतीच्या नांवाखाली,
उपचारासाठी संदर्भ वापरतात त्यांचे … 
आणि चिरंजीव होते
शतकांच्या विषाणूंनी ग्रस्त
त्याची  जखम  !!
काहीही मान्य करण्याआधी
तो  असावाच लागतो त्यांच्या सारखा
त्यांच्या तोलाचा , त्यांच्या मोलाचा
म्हणून त्यांच्या घराच्या ओसरीवर
निवांत टेकलेला तो विपन्न फकीर
हाकलून लावतात ते …
आणि तो दिसेनासा झाला
कि करतात स्थानापन्न
आलिशान महालात सिंहासनावर
स्वर्णाभूषणांनी मढवून  त्याची प्रतिमा
आरती ओवाळायला !!!


- श्रीधर जहागिरदार
१२-०६-२०१४

बुधवार, ३० एप्रिल, २०१४

ओरखडा


पसारा काढला मनातला भंगारात
कि वावरता येत मोकळेपणाने
न अवघडता आपल्याच मनात ….
हे समजत  ….  मात्र
नेहमी राहूनच जात मागे
मोरपीस तेव्हढ कुठलंस 
अणकुचीदार टोकासकट …
… ओरखडा जपायला ….
आणि
होऊ लागतो पुन्हा गोळा
नवा पसारा …

- श्रीधर जहागिरदार

शनिवार, १२ एप्रिल, २०१४

तहान

 
 




वाळवंटात खूप मागे राहिलेला
एक म्हातारा सुरकुतलेला ....

उमेदीत खणलेल्या
त्याने जिवंत विहिरी,
आणि रचलेले
उत्तुंग गिरी ....

आताशा तहानला 

कि टिपतो
कड़ा ओलावलेल्या
आणि जपतो
सावल्या सांजभावल्या
मध्यान्हीच्या एकांत सूर्याला रिझवण्यासाठी

मृगजळ उमगायला 

आयुष्य थिट पड़ाव ना ?

- श्रीधर जहागिरदार 
१२-०४-२०१४ 

पेड़ की कविता

 
जी हां, ये पेड़ की कविता है....

सही  पूछा   ....

पेड़ की कविता है तो
शब्दों में खुश्की कैसे ?
रूप इसका साधारणसा क्यूँ  ?
बिखरे सपनोंसी हर पंक्ती इसकी
बेतरतीब है क्यूँ ?
क्यूँ पढते हुए छूट जाता है मुँह में
स्वाद कसैला राखसा ?

ठीक ही  कहते हो ....

कौंधती बिजली गिरनेसे
पूरी तरह झुलसे, चरमराये
मेरे हरेभरे पेड़ की
यह अंतिम कविता है  !

सम्हल लो …

चमन आपका भी बहार पर है  …
और कड़कना बिजली का
शायद  जारी रहे

पूरे बहार पर हो पेड़ तभी
बिखरकर होना उसका धाराशायी …

नहीं झेल पाता ऐसी पीड़ा हर कोई !

- मूल मराठी रचना : अमेय पंडित
- अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार

सोमवार, ७ एप्रिल, २०१४

दिशाहीन


उध्वस्त क्षितीज, अन सूर्य दिशाहीन,
आकाश  स्वच्छ नाही, पुरतेच ते मलीन.

साम्राज्य सावल्यांचे, कळसूत्री बाहुल्यांचे
तुटतील दोर आणि होईल फक्त लीन!

असतात भोवताली,चालूच हालचाली,
साऱ्यात मात्र स्तब्ध, मी एकटाच दीन! 

श्वासांची फक्त ग्वाही, जगलो कधीच नाही,
हाती कधी फुलेना, कांटेही  दंशहीन!

हातात फक्त लुळे, उरलेत शब्द खुळे,
त्यांना कुठे किनारा, झालेत अर्थहीन !    

- श्रीधर जहागिरदार (१९७२)

मंगळवार, १ एप्रिल, २०१४

बंद आवाज की आहट

होठों का दरवाजा पिटती है कई बार, अंतरात्मा की आवाज , मगर
खड़ा रहता है बाहर पहरा देता  स्वार्थ ....

मन की दीवारपर लगा पाऊँ माँ की तस्वीर
इतनी भी जगह मन में नहीं छोड़ी थी बिबीने
मगर हाँ, मन में थी कहीं एक अटारी,
खुश थी माँ,  उस अटाला भरी अटारी में ....

चूल्हे की लकड़ीयों में दिखता था बाप
और तवे पर माँ , मेरे लिए जलते हुए …

कभी कभी साग रोटी खाते हुए
रोटी बन जाती है हाथ और खिलाती है साग,
जैसे माँ खिलाती थी  ....

कुछ दिन और जिंदा रह सकते थे न वो ?
यह सवाल, " तुम्हारी तनख्वाह क्यों नहीं बढ़ी?"
पत्नी के इस सवाल के आगे टेक देता था घुटने  ....


धूलसने सपने छोड़, सुबह जागकर
रोजमर्राकी मांगोसे मटमैला हुआ पानी बदनपर उंडेल
जिसका कभी लिहाज न कर सका उस भगवन के सामने सिगरेट सुलगाकर ,
अगरबत्ती ब्याग में भरकर ऑफिस में जलाता बॉस के सामने।


मगर कही  … कभी खुला आसमान बन
कभी कानून बन, तो कभी मेरी बेटी के रूप में
मिलती माँ और समझाती  …

शराब मुझे पीती थी, तब यादोंके चने
छिटक कर गिरते टेबल के नीचे
उन्हें उठाते उठाते सर से टकराए टेबल में
बाप भी होता था कहीं  ....
टेढ़ी मेढ़ी चाल से देह पहुँचती जब घर
अंतरात्मा की आवाज ने कई बार
पीटा था होठोंका दरवाजा
लेकिन बाहर पहरा देता खड़ा था स्वार्थ   …
बस कुछ और नहीं …


मूल मराठी रचना : नि:शब्द(देव)
अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार