मंगळवार, २१ ऑक्टोबर, २०१४

खेळ (अनुवाद)


खेळ
*****
गोळा करून, सांभाळून ठेवल्या आहेत
त्याने अनेक फिरक्या; लहान, मोठ्या,
 वेळ येईल तशा वापरायला
 
जसे
माझ्या अंधार वाटेत अडकून चाचपडत असते
तेंव्हा वाटच पाहत असल्यासारखा
तो सरसावतो…  पटवून द्यायला
कि तोच तेव्हढा आहे हितचिंतक माझा
ह्या आक्राळविक्राळ जगात
मला सांभाळणारा ….
आणि
हेहि की त्याच्याच हातात आहे
माझी जात धर्म अब्रू सुरक्षित
मग
प्रकाशाच्या अभावात
बघता बघता घट्ट पिळू लागतो तो
काही फिरक्या हळूहळू,सावकाश
प्रकाशासाठी मी आसुसताना …

मला ठाऊक असतं
हा फक्त एक खेळ आहे त्याच्या आवडीचा
पण तरीही मी पुन्हा पुन्हा बनून राहते एक बाहुली
उचलल कि डोळे उघडणारी,निजवल कि डोळे मिटणारी
तो खेळत राहतो मग बाहुलीशी…
आणि मीही बनून जाते एक बाहुली

समजून उमजून ….



अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार
मूळ हिंदी कविता : आभा निवसरकर मोंढे

लिहावयाचे तरी न लिहिते (अनुवाद)


लिहावयाचे तरी न लिहिते
*************************
ते ते जे जे आहे दडवून
कसे लिहावे कविते मधुनी
लिहावयाचे तरी न लिहिते
बसले आहे  ओठ शिवुनी…

न लिहिलेल्या कवितेमध्ये
दरवळणारा वसंत नाही
ना प्रीतीचा कुठे दिलासा
देश,धर्म ना देती ग्वाही …

अथांग आहे कोरड रेती
निवडुंगाचे सलते काटे
न लिहिलेल्या कवितेमध्ये
सारे अवघड… मनात दाटे …
बरेच काही आणिक आहे
ओंगळवाणे…  नाही लिहिवत,
साबणवाल्या जाहिरातीच्या
खालील कचरा नाही बघवत
 धर्मही असतो कुठलासा जो
चार दिसाला महिन्याकाठी
वाळीत टाकी बायापोरी
कधी कधी तर नेहमीसाठी


नात्यामधल्या पुरुषांचे ते
तिखट बोलणे कुत्सित हसणे
आई माझी ऐकत असते
कामे उरकीत निमुटपणाने …
कारण माझा बाबा असतो
दुसऱ्या गावी, कामासाठी
वणवण त्याची, ठेवून मागे
दैना आमची आमच्यासाठी


असेच असते काहीबाही
न लिहिलेल्या कवितेमध्ये
कशी खोलवर ठसठस उरते
न लिहिलेल्या कवितेमध्ये

अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार


मूळ कविता : आभा निवसरकर मोंढे

एक नहीं लिखी जा रही कविता में
वो सब है जो मैं लिखना चाहती हूं
नहीं लिखी जा रही कविता में
कोई वसंत नहीं
कोई प्रेम नहीं,
देश नहीं, धर्म भी नहीं
बालू है, गिट्टी है
गिरने पर लगने वाले और हाथ पैर में घुस जाने वाले नुकीले पत्थर हैं,
जो नहीं लिखे जा रहे
और भी है घिनौना सा कुछ
लक्स साबुन के विज्ञापन के नीचे कचरे के ढेर सा
और..
और एक धर्म है जो लड़कियों को जात बाहर कर देता है कुछ दिनों के लिए
और कभी कभी हमेशा के लिए
आदमियों के ताने हैं
आदमी जो मेरे अपने सगे रिश्तेदार हैं
जो मेरी अपनी सगी मां को बुरा बुरा कहते रहते हैं
क्योंकि पिता कहीं हैं काम पे
पिता नहीं ले जाना चाहते अपना परिवार
अपनी जिल्लत अकेले ही भोगना चाहते हैं
और हमें छोड़ देते हैं हमारी जिल्लत पर
ये
और भी बहुत कुछ
एक नहीं लिखी जा रही कविता का
अंश है..

धडा (अनुवादित)




शिकवलातच अखेर धडा
गप्प रहाण्याचा
आणि तो ही असा
कि आता 'गप्प' राहूनच
सुरु असतात गप्पा ...


तांदूळ पूर्ण शिजण्याआधी
पहिल्या उकळीचे
निथळून काढावे पाणी
तसे निथळून गेले ..
बडबड, हट्ट, विनवण्या
रुसवे फुगवे , रडगाणे ...


रडवतच ठेवायचे जिला, तिचे
किती दिवस जिवंत राहील
गाणे …

एक बडबडी, तिला
बनवून सोडलेत
तुम्ही 'समजूतदार' ...


मात्र तरीही
ही अलिप्तता
निपटून काढू शकलेली नाही
असोशी मुळातून …


मूळ हिंदी कविता : अपर्णा अनेकवर्णा
स्वैर अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार

मूळ कविता : अपर्णा अनेकवर्णा
सिखा ही दिया

*************
सिखा ही दिया
चुप हो जाना
इतना चुप..
अब बस
चुप बोलता है..

उबलते चावलों में से
माड़ सा निथर गया
वाचाल होना
जिदियाना.. मनुहार करना..
रूठना.. 'रोना-धोना'

जिसे सदा 'धोना' ही माना..
कितने दिन कोई रोयेगा ?
प्रलापी को
'समझदार' बना ही दिया..

तब भी
एक उदासीनता..
एक लिप्तता को,
काट नहीं पाती..

कळ 'अन डू ' ची अनुवाद)



शाळे बाहेर
बसणाऱ्या
आजीच्या त्या
टोपलीतल्या
गाभूळ चिंचा
आणिक बोरे
पळवून नेली
होती कितीदा
.
टाटपट्टीची
सुतळी मोकळी
बांधून ठेऊन
समोरच्याच्या
ढगळ चड्डीला
शाळा सुटता
मजा घेतली
हसून कितीदा
.

बाल सभेतून
शिकून झाली
लक्षण गीते
रागदारीची
तरी  प्रार्थना
आणि पाढे
तार स्वरातून
म्हणावयाची
गंमत न्यारी
वाटे कितीदा
.
खेळत असता
टोलवलेली
विटी उडोनी
जाईल वाटे
गगन भेदुनी
परि एकदा
सरळ पोचली
कशी कळेना
पीटी सरांच्या
उघड्या शिरी
यम अवतरला
वाटून गेले
असे कितीदा
.
ठाऊक नव्हते
बालपणीचे
सवंगडी ते
दिशादिशांना
असे पांगतील
मनात येते
कळ जादूची
कधी गवसावी
संगणकावर
जशी 'अन डू ' ची
पुसली जावी
मधली वर्षे अन
पडद्यावर
उमटून यावे
तेच बालपण
पुन्हा एकदा !!



मूळ कविता : विवेक मृदुल
स्वैर अनुवाद : श्रीधर जहागिरदार

मूळ कविता

चाहिए 'अन डू ' ऑप्शन
.
बुआ के उबले चटपटे चने
और लेते मीठे कबीटों का स्वाद
उम्र कब बढ़ती गई
नहीं आता याद
टाट पट्टी स्कूलों के
बेवजह खुश रहनेवाले हम
पढ़ते-गाते बाल सभाओं में
लक्षण - गीत सरगम
प्रार्थना मगर चीख-चीखकर ही
गाने का था नियम
पीटीवाले मास्साब हमेशा
लगते थे यम
हम गिल्ली उछालते थे ऐसे
मानो चीर देंगे आसमान
पता न था इतने अलग होंगे
हमजोलियों के मुकाम
जीवन में एक बार जो मिले
'अनडू' ऑप्शन
तो दौड़कर वापस ले आऊँ
फिर से गुजरा बचपन
.
(विवेक मृदुल)