गझल तंत्र - एक शिंपी काम

चार घातले, पांच उसवले,

धाव दोरा, म्हणून भागले...

सरळच शिवण काफियाची,
ओढून ताणून आणायाची,
तरी म्हणे हे "ना काफी"
ह्या शिंप्याला नाही माफी!

चार घातले, पांच उसवले,
धाव दोरा, म्हणून भागले...

ट्रायल मध्येच शिंपी फसला,
दर्दी म्हणतो ढीला मतला,
आशयाची सिटींग नाही,
वृत्तामध्ये फिटिंग नाही...

चार घातले, पांच उसवले,
धाव दोरा, म्हणून भागले...

एक एक वीत करत
लांब तुमान गेलो कापत,
उरला रदीफ माझ्या हाती,
लाज तयाने झाकत नव्हती...

- श्रीधर जहागिरदार

(गझल हा अतिशय देखणा, आकर्षक आणि मनोहारी  काव्य-प्रकार. मात्र गझल लिहिणे सोपे नाही. हा काव्य प्रकार हाताळताना येणाऱ्या उद्विगनतेतून  ही विनोदी कविता लिहिली. )

तस्मै श्री गुरुवेनमः

शिक्षक दिवसपर 

ना हाथ मेरा पकड़,लिखवाया होता,
ना पकड़ कर कान मेरा,पढवाया होता,
ना रटाये होते पहाड़े, दहाड़े मार कर,
पत्थर फोड़ रहा होता, मैं हार कर ...

ना थपथपाई होती पीठ मेरी,
ना सराही होती प्रतिभा मेरी,
मैं वहीँ गाँव में भैंस चराते रहता
साहूकार का सूद निभाते रहता...

तुम बने ब्रह्मा मेरे,मैं हुआ सहज रचित,
विष्णुसा स्पर्श कर,रक्खा मुझे स्वयं चलित,
महेशसी तीसरी नजर, होता रहा मोह भस्मित,
परब्रह्मसे बसे मुझमे, कैसे हुआ? मैं चकित!

बारिश

घिर आये थे बादल अचानक से


मै सुन रहा था तलत उस शाम,...
दिल को तार तार करने वाले गीत..


सहसा तुम उठ कर चल दी,
बारिश तुम्हारी आंखोमे आ बसी थी!
वापस आ तुमने झटके से बंद कर दिया गाना..

बारिश भी कभी बंद कर सकोगी तुम?


- श्रीधर जहागिरदार

पसारा

घरात एक नवा माळा करून घेतलाय...

मला गरज वाटत नव्हती, 

पण हिचा हट्ट!

"काही लिहीत नसता हल्ली, तरी

पसरलेले असतात इथे तिथे, कुठेतरी

चंद्र तारे, वादळ वारे,

प्रेम-विरह, जुने कलह,

झुरता वसंत, फुलता हेमंत, 

मोराचं पीस, प्रेमाचा कीस,

काय आणि काय...

काहीही आणता कुठून कुठून
परवा उकीरड्यावरून
उचलून आणलत प्राक्तन,
त्या आधी तोतऱ्या नळाच
पेलाभर क्रंदन ...

शेजारचे गोरे आले होते शोधत
बायकोच्या गालावरची खळी,
तुम्ही पटकन झाकलीत तीवर 
आतून आणून पळी!

आजोबांच्या डोळ्यातला
ओला अंधार आणून
सुकवत बसलात कागदावर .
चार शब्द जाळून ..

असे कुणाचे काही बाही
उचलून घेऊन येता
कागदावर पेरून त्यांना
उगवेल  त्यावर जगता!!

उरलेले खरकटे
फेकूही  देत नाही,
म्हणे," असू दे, यमकास
कामी येतात हमखास."..

"अहो पायात येतात
येणाऱ्या जाणाऱ्याच्या!
.....कसनुस होत मला ...."

म्हणून मग...
घरात एक नवा माळा करून घेतलाय,

आता तिथेच असतो
सारा पसारा,
. 

.
.
आणि मी..
.
.
हिचा हट्ट !!!

 -  श्रीधर जहागिरदार

फूल, पंछी और जख्म

भीतर भीतर ... मन के  अंदर ...
फूल एक महकता है,
खुशबू अपनी फ़ैलाने
पवन हिलोरे ढूंडता है....
(...महक यहांसे दूजे मन में,
बस, बसाना चाहता है,
नदी किनारे किसी मंदिर को
सहज सजाना चाहता है ...)

भीतर ... भीतर ... गहरे अंदर  ...
एक है पंछी, फडफडाता,
छुटकारा पा कारा से
उडान भरने कसमसाता  ... 
(...कभी चाहता, खुलकर गाये,
कभी सोचता नभ पर छाये ..
कभी डाल पर मौन बैठकर,
पत्तोपत्तो में खो जाये ...)

गहरे ..  गहरे .. अंतर तल पर ...
एक जख्म, निरंतर रिसता,
भेद जन्मका सुलझाने में 
मृत्यु से जाकर है मिलता  ... 
(...उसने कभी न चाहा भरना,
स्मृतियों से न चाहा लड़ना,
'जीवन' ये नाम पाकर
उसने चाहा था ,बस, जीना ...)

- श्रीधर जहागिरदार
२८-१२-२०१२

फूल, पक्षी, आणि जखम

आत आत ...कुठे  मनात ....

एक फूल गंधाळते,  

दरवळ त्याचा उधळायला 

वारा चौफेर धुंडाळते...

(...इथला गंध दुसऱ्या मनात

त्याला असतो रुजवायचा,

देव्हारा नदीकाठचा 

त्याला असतो सजवायचा..)

आत आत ... खोल मनात ...

एक पक्षी फडफडतो

बाहेर निसटून उडण्यासाठी 

किती बरे  धडपडतो...

(..कधी त्याला गायचं असतं, 

कधी  झोकात झुलायच  असतं,

कधी निवांत फांदीवर 

नुसतच  बसून रहायचं असतं...) 

आत आत ...खोल खोल...

एक जखम भळभळते, 

जन्माचा घेत शोध
मरणा कवटाळते....
( .. तिला काहीच स्मरायच नसत... 
तिला कधीच भरायचं नसत ..
'आयुष्य' हे नाव मिरवत
तिला फक्त जगायचं असत,,,,)

- श्रीधर जहागिरदार
२८-११-२०१२

आज माझ्या वेदनेला काय झाले

आज माझ्या वेदनेला काय झाले?

भेटली होती, तरी ना हाल झाले !

चोख होती व्यवस्था स्वागताची  

कां तरी मैफलीत ना नांव झाले ? ...

शब्द पेले, अर्थवाही होती सुराही 

वाहवाही लुटविण्या व्यापार झाले ...

चांदवेडी रात झाली बघ दिवाणी 

काजव्यांचे ओरखाडे शृंगार झाले ... 

ह्या किनारी दाटतो अंधार आहे 

उतरले पाण्यात जे, ते पार झाले... 

- श्रीधर जहागिरदार 

३-११-२०१२